Dag 33: Die Vrug van die Gees – Getrouheid en Nederigheid

Bonus Bybelstudie – Die Gelykenis van die Onregverdige Bestuurder (Lukas 16:1–13)

Inleiding

Lukas 16:1–13 bevat een van die mees raaiselagtige gelykenisse wat Jesus vertel het – die sogenaamde Gelykenis van die Onregverdige Bestuurder. Wat hierdie gelykenis so kompleks maak, is dat die hoofkarakter ’n bedrieër is, maar tog op ’n manier deur sy meester (en indirek deur Jesus self) geprys word. Dit voel vreemd: waarom sou Jesus ’n skelm as voorbeeld stel? Wat probeer Hy werklik vir ons leer?

Hierdie Bybelstudie help om die konteks, inhoud en betekenis van die gelykenis stap vir stap te ontrafel. Deur terug te keer na die oorspronklike Grieks, kan ons beter insig kry in die bedoeling en nuanses van die teks, en verstaan wat Jesus wou hê sy volgelinge daaruit moes leer.

Lukas 16:1–13 – In Natuurlike Afrikaans (Geen Spesifieke Amptelike Bybelvertaling nie)

1 Jesus het ook vir sy dissipels gesê:

“Daar was ’n ryk man wat ’n bestuurder in diens gehad het. Daar is aan hom berig dat die bestuurder sy besittings mors en verkwis.

2 Hy het hom toe laat roep en vir hom gesê: ‘Wat hoor ek van jou? Gee rekenskap van hoe jy dinge bestuur het, want jy kan nie langer in hierdie posisie bly nie.’

3 Die bestuurder het toe vir homself gesê: ‘Wat nou? My werk word van my weggeneem. Ek het nie die krag om fisies te werk nie, en ek skaam my om te bedel.

4 Ek weet wat ek gaan doen sodat, wanneer ek nie meer ’n bestuurder is nie, mense my in hul huise sal inneem.’

5 Hy het toe een vir een van sy meester se skuldenaars laat roep. Hy vra vir die eerste: ‘Hoeveel skuld jy aan my meester?’

6 Die man antwoord: ‘Honderd vate olyfolie.’ Die bestuurder sê toe: ‘Vat jou rekening, gaan sit gou, en skryf vyftig.’

7 Toe vra hy vir ’n ander een: ‘En jy, hoeveel skuld jy?’ Die man antwoord: ‘Honderd sakke koring.’ Die bestuurder sê vir hom: ‘Vat jou rekening en skryf tagtig.’

8 Toe prys die meester die onregverdige bestuurder omdat hy slim en strategies opgetree het. (Letterlik: “phronimōs” – strategiese wysheid, nie moreel-korrekte optrede nie). Want die mense van hierdie wêreld is dikwels slimmer in hoe hulle dinge hanteer as die mense van die lig.

9 Ek sê vir julle: Gebruik julle geld en besittings – al is dit onregverdig– op só ’n manier dat julle vriende maak, sodat, wanneer dit opraak, hulle julle in die ewige woonplekke sal verwelkom. (Letterlik: “mamōna tēs adikias” – Mammon/rykdom van die onreg” wat impliseer dat hierdie rykdom dikwels uit onreg spruit (d.w.s. korrupte of gebroke stelsels), of geneig is om tot onreg te lei (m.a.w. korrupteer), of eenvoudig nie as regverdig of ewige bate beskou kan word nie.)

10 Wie getrou is in klein dinge, sal ook getrou wees in groot dinge; en wie oneerlik is in klein dinge, sal ook oneerlik wees in groot dinge.

11 As julle nie getrou is in hoe julle geld hanteer nie – daardie tydelike rykdom – wie sal julle dan die ware rykdom toevertrou?

12 En as julle nie getrou is met wat aan iemand anders behoort nie, wie sal dan aan julle gee wat werklik aan julle behoort?

13 Niemand kan twee base dien nie. Hy sal óf die een haat en die ander liefhê, óf hy sal aan die een lojaal wees en die ander verag. Julle kan nie God dien én geld nie.”

Stap-vir-stap Verduideliking van die Gelykenis

Vers 1–2: Die bestuurder word gekonfronteer

Die gelykenis begin met ’n bestuurder (’n administrateur of rekenmeester/boekhouer) wat sy werk verloor omdat hy onverantwoordelik was met sy meester se besittings. Let op: hy word nie ontslaan omdat hy steel nie, maar omdat hy sy meester se geld “verkwis” (vermors, verbeur, verkwansel) — dis ’n beeld van swak bestuur, nie noodwendig boosheid nie.

Vers 3–4: ’n Plan word beraam

Die bestuurder erken sy beperkte opsies: hy het nie fisieke krag nie en wil nie bedel nie. In plaas van moedeloosheid, neem hy ’n slinkse maar doelgerigte besluit: om ander mense te bevoordeel, sodat hulle hom later sal help. Hy gebruik sy laaste bietjie gesag om sy eie toekoms te verseker.

Vers 5–7: Die skuldvermindering

Hier begin die plan: hy verminder die skuld van twee skuldenaars – een se skuld word gehalveer, die ander s’n met twintig persent verminder. Dit is belangrik om te sien dat hy nie net vriendelik optree nie, maar veral baie strategies. Die mense sal hom later iets skuld – nie in geld nie, maar in guns en lojaliteit.

Vers 8a: Die meester se verrassende reaksie

Die meester se reaksie is besonder verrassend – hy prys die bestuurder! Nie vir sy oneerlikheid nie, maar vir sy “voorsienende” (“phronimos”, wyse/strategiese) optrede. Hierdie woord dui op praktiese wysheid – iemand wat die toekoms in ag neem en daarvolgens handel. Dit is juis daardie eienskap wat Jesus uitlig. Let ook daarop dat wanneer die meester die bestuurder prys, hy eintlik verbaas staan oor die bestuurder se vernuftigheid en strategiese denke. Wat die bestuurder doen, is verkeerd, maar sy strategiese denke is iets wat in sy guns tel. Dit is amper asof die meester sê: “Kan jy glo dat hierdie man so skelm is, maar tog so slim kan wees om vir homself te sorg vir sy toekoms!”

Vers 8b: Die beginsel

Jesus maak die punt duidelik: mense van hierdie wêreld is dikwels slimmer in wêreldse sake as kinders van die lig. Met ander woorde, gelowiges is dikwels traag om hul aardse hulpbronne slim en met ’n ewige visie te gebruik.

Vers 9: Die oproep tot aksie

Jesus sê: gebruik aardse rykdom om vriende te maak wat julle in die ewige woning sal verwelkom. Hy sê nie geld is sleg nie – Hy sê gebruik dit met die ewigheid in gedagte. Rykdom is ’n hulpmiddel, en nie ’n doel op sigself nie.

Vers 10–12: Getrouheid in klein dinge

Hier gaan Jesus dieper: die hantering van geld en materiële goed is ’n toets van karakter. As iemand nie getrou is in dit wat klein of tydelik is nie, sal hulle ook nie getrou wees in dit wat waarlik kosbaar is nie. Hierdie gedeelte sluit direk aan by die beginsel van geestelike groei deur alledaagse verantwoordelikheid.

Vers 13: Die finale teenstelling

Jesus eindig met ’n skerp waarskuwing: jy kan nie tegelyk God en Mammon (’n Aramese woord vir rykdom) dien nie. Die punt is nie dat rykdom sleg is nie (want dit is nie), maar dat dit ’n mededinger vir jou lojaliteit is. Wie se stem dra die meeste gesag in jou lewe – God of geld?

Gevolgtrekking: Wat leer hierdie gelykenis werklik?

Jesus gebruik hierdie gelykenis nie om oneerlikheid goed te praat nie, maar om wysheid en vooruitdenkende bestuur te beklemtoon. Die onregverdige bestuurder het besef dat sy tyd beperk is en dat hy slim moet optree. Jesus sê: As selfs ’n wêreldse mens só kan dink oor sy toekoms, hoeveel te meer behoort gelowiges nie met ’n ewige perspektief te leef nie?

Die kern van die gelykenis lê in getrouheid, wysheid en lojaliteit. Ons is almal rentmeesters van dit wat God aan ons toevertrou het – of dit nou geld, tyd, invloed of vermoëns is. God roep ons om dit nie lukraak of selfgesentreerd te gebruik nie, maar met ’n hart gerig op sy Koninkryk. Getrouheid begin in die klein dinge, en karakter word gevorm in die ongesiene besluite en die daaglikse keuses.

Die gelykenis herinner ons dat hoe ons aardse hulpbronne gebruik, baie sê van wie of wat ons werklik dien.